آتَشِ اِصْفَهاني، ميرزا حسن فرزند حاج ملامحمد صادق (1286ـ1349ق/1869ـ1930م)، از شاعران متأخر، متخلص به «آتش». پدرش حاج ملامحمدصادق (د 1328ق/1910م) از روحانيان اصفهان، و در جامعة روحانيت آن ناحيه داراي احترام و اعتبار بود. ميرزا حسن از هنرمندان بنام زمان خود بود و در يراق‌دوزي و زنجيره‌بافي و گلدوزي مهارت تمام داشت، ولي پس از چندي به بازرگاني پرداخت و تا پايان زندگي در اين كار بود. ميرزا حسن در آغازِ شاعري «بينوا» تخلص مي‌كرد، ولي بعداً آن را به «آتش» تغيير داد. وي در محافل ادبي و انجمنهايي كه در آن زمان در اصفهان تشكيل مي‌شد، مانند انجمن ابوالفقراء شيخ محمد باقر گزي و انجمن ملك‌الشعراء محمدحسين عنقا و انجمن ادبي شيدا، شركت داشت و محل كار خود او نيز مجمع شاعران و اديبان آن شهر بود. او در 21 رجب 1349ق/12 دسامبر 1930م درگذشت و در تكية سرآب، نزديكي تخت فولاد، به خاك سپرده شد.
آتش بيشتر غزل مي‌گفت و در غزل‌سرايي از شيوة صائب و كليم (سبك معروف به هندي) پيروي مي‌كرد. ديوان اشعارش در 1338ش به كوشش سيدعلي نوربخش آزاد و با مقدمة جلال‌الدين همايي به چاپ رسيده است.

مآخذ: آتش اصفهاني، حسن، ديوان، به كوشش علي نوربخش آزاد، با مقدمه همايي، جلال‌الدين، اصفهاني، خائفي، 1338ش، مقدمه؛ آقابزرگ، الذريعه، 9(1)/1؛ مهدوي، مصلح‌الدين، تذكره‌القبور، اصفهان، 1348ش، ص 2ـ4؛ هدايت، محمود، گلزار جاويدان، تهران، 1353ش، 1/5 ـ6؛ هنرفر، لطف‌الله، اصفهان، جيبي، 1356ش، ص 250ـ251.
بخش ادبيات